ปากน้ำแหลมสิงห์ในอดีต :: อาชีพเลี้ยงเป็ด

หากเอ่ยถึงอาชีพของคนปากน้ำแหลมสิงห์ในอดีตแล้ว อาชีพที่นิยมกันมากคือ อาชีพ เลี้ยงเป็ด

เคยถามพ่อว่า คนปากน้ำเลี้ยงเป็ดกันมาตั้งแต่เมื่อใด

คำตอบ คือ ประมาณก่อนปี พ.ศ.๒๕๐๐ สักเล็กน้อย โดยเลี้ยง ตามๆ กันมา หมายถึง เมื่อมีคนประกอบอาชีพนี้เห็นว่ามีรายได้พอสมควรก็เลี้ยงตามกันมา

ดังนั้นแทบทุกบ้านของคนปากน้ำแหลมสิงห์จึงเลี้ยงเป็ดกัน หากเมจากย่านตึกแดง ไม่ว่าจะมาทางชายหาด, แถวตลาดเก่า, แถวกลาง, คลองกลอย, ปลายเนิน หรือ เลยมาทางบ้านท่าหัวแหวน ก็เลี้ยงกันทั้งนั้น มากน้อยบ้างน้อย ตากำลังทุนทรัพย์และกำลังคนที่เลี้ยง

การเลี้ยงหรือไม่ รวมทั้งเลี้ยงมากเลี้ยงน้อย ขึ้นอยู่กับปัจจัยที่พอสรุปได้ คือ
อาชีพเดิม หากมีอาชีพค้าขายอยู่เดิม หรือ รับราชการ หรือทำธุรกิจพลอย ซึ่งพอมีรายได้ดีอยู่แล้ว ก็มักจะไม่เลี้ยงเป็ดเพราะเป็นงานที่หนักเอาการ

บางครอบครัวมีทุนน้อย ก็ไม่อาจเลี้ยงได้ เพราะการเลี้ยงเป็ด ต้องลงทุนซื้อเป็ดมาเลี้ยงให้ถึงวัยสาวเพื่อจะได้ออกไข่นอกจากทุนซื้อเป็ดแล้ว ยังต้องมีทุนอีกส่วนหนึ่งเป็นค่าอาหารขณะจังไม่ออกไข่ จนเมื่อออกไข่แล้วนำไปขายแตกๆพอเลี้ยงตัวได้ ต่อมาจึงเริ่มมีกำไร จำได้ว่าที่บ้านมักซื้อเป็ดที่ใกล้ไข่มาเลี้ยง กะว่าเลี้ยงประมาณ ๑ เดือนเศษก็ไข่ได้ ได้เป็ดมาใหม่ๆ เรารู้สึกตื่นเต้นและเลี้ยงแบบประคบประหงมมาก และรอลุ้นว่าเมื่อไหร่เป็ดจะเริ่มไข่ฟองแรก หลังจากนั้นก็จะมีไข่ มากขึ้นๆ

กำลังคนก็เป็นปัจจัยสำคัญสำหรับการเลี้ยงเป็ด เพราะเป็นอาชีพที่ใช้แรงงาน หากครองครัวเป็นผู้หญิงก็ไม่สามารถเลี้ยงได้

การเลี้ยงเป็ดส่วนใหญ่ก็เลี้ยงกันที่ไต้ถุนบ้าน แต่หากมีพื้นที่ใกล้เคียงก็เลี้ยงในพื้นที่นั้น ดีกว่าเลี้ยงไต้ถุนบ้านเพราะมูลของเป็ดส่งกลิ่นรบกวน นอกจากพื้นที่เลี้ยงแล้วต้องจัดพื้นที่สำหรับให้เป็ดนอนรวมกันด้วย ตอนค่ำก็จะต้อนเป็ดเข้าเล้า เตรียมน้ำและอาหารไว้ส่วนหนึ่ง เป็ดจะไข่ตอนกลางดึกที่ไม่มีเสียงรบกวน บางครั้งมีสุนัขมารบกวนเป็ดก็ไม่ไข่เหมือนกัน บางครั้งพ่อต้องตื่นตอนดึกเพื่อไปคอยไล่สุนัข บางครั้งก็มีสุนัขแอบเข้าไปกัดเป็ดก็มี ซึ่งทำให้เป็ดเสียขวัญและไข่น้อยลง การไข่น้อยกว่าปกติแต่ละวันย่อมส่งผลต่อการขาดทุนสำหรับวันนั้นอย่างแน่นอนและเป็นเรื่องแปลกอยู่เหมือนกันว่า เป็ดชอบแสงสว่างตอนกลางคืน ไม่ชอบความมืด สมัยที่ยังไม่มีไฟฟ้าใช้ ตอนค่ำเราต้องจุดตะเกียงน้ำมันก๊าดแขวนไว้ในเล้าเป็ดด้วย

ตอนเช้าก็จะปล่อยเป็ดออกจากเล้าและเก็บไข่เป็ดใส่เข่ง การเก็บไข่ต้องมีสมาธิเพราะต้องนับด้วย มีบางครั้งเหมือนกันที่ง่วงนอน เพราะเมื่อคืนไปดูหนังกลางแปลง บางทีก็นับพลาด ต้องรื้อมานับใหม่กัน จำนวนไข่แต่ละคืนสารถมาคำนวณได้ว่าเมื่อหักจากค่าอาหารแล้ว จะได้กำไรหรือขาดทุนเท่าใด

วัยเด็กจะสนุกกับความผิดปกติของไข่เป็ด เพราะบางจะมีไข่ลูกเล็ก เราจะเก็บไว้เล่น หรือ บางวันจะมีไข่แฝด ซึ่งด้านในมีไข่แดง ๒ ชุด เป็นไข่ลูกใหญ่ เรามักจะเก็บแยกไว้และนำไปต้มทำไข่หวาน การต้มไข่หวาน เป็นของหวานประจำบ้าน ที่เรามักจะทำกันบ่อยๆ เมื่ออยากทาน อาจจะประมาณ ๒ สัปดาห์ต่อครั้ง ต้องไปซื้อน้ำอ้อย ที่ร้านเจ๊โอ ซึ่งเป็นร้านขายของชำ ที่อยู่ใกล้บ้านแม้จะทำกินกันประจำ แต่ก็รู้สึกอร่อยอยู่ทุกครั้ง

“ต้มไข่หวาน” นี้เป็นของหวานขั้นดีอยู่เหมือนกันเมื่อเทียบกับของหวานชนิดอื่นๆ โดยจะสังเกตจากงานศพ หลังพระสวดเสร็จ ประเพณีท้องถิ่นต้องเลี้ยงของหวานแขกที่มาร่วมงาน บ้านที่ฐานะดีหน่อยก็จะเลี้ยง “ต้มไข่หวาน” คนก็จะมาร่วมงานกันมากส่วนหนึ่งมาช่วยงาน อีกส่วนหนึ่งมาเที่ยวเตร่ มาทักทายเพื่อนฝูงคนรู้จักกัน ขากลับก็เตรียมถุงและเทใส่ถุงหิ้ว กลับไปฝากคนที่บ้านหรือไว้กินมื้อเข้าต่อได้ สมัยก่อนมักไม่หวงห้ามกัน แต่หากทำประเจิดประเจ้อ ก็ดูจะ ไม่เหมาะสมนัก

การเก็บไข่ตอนเช้า เป็นงานที่จำเจและก่อให้เกิดความเบื่อหน่ายไม่น้อยเลย หากทำ ๒คนค่อยยังชั่ว ทำคนเดียว ต้องใช้เวลานาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหน้าฝน น้ำฝนมักล้นเข้าไปในเล้า ทำให้พื้นแฉะและไข่เปื้อนสกปรก เป็นภาระ ที่จะต้องนำไข่มาล้างน้ำซึ่งเป็นภาระมายิ่งขึ้น เป็นงานที่ชวนให้เบื่อสำหรับวัยเด็ก แต่ก็ไม่อาจปฎิเสธงานนี้ได้ ทางแก้ไข ไม่ให้ไข่เปื้อนอย่างหนึ่ง คือ ใช้แกลบมากองไว้เพื่อให้เป็ดทำเป็นที่ออกไข่ ซึ่งทำให้ไข่บดความสกปรกลงได้ปกติ เราจะใช้ฟางมากองไว้ เพื่อไห้เป็ดใช้เป็นที่สำหรับออกไข่